8-anyos, pinakabatang nabuntis

8-ANYOS, PINAKABATANG NABUNTIS

nakababahala / ang gayong balita

pagkat nabasa ko'y / kay-agang nabuntis

edad walong anyos / ang pinakabata

kay-agang naglandi? / di na nakatiis?

sa edad lang niya, / siya'y walang muwang

kaybata pa't siya'y / pinag-interesan?

ayon pa sa ulat, / siya na'y nagsilang

bata ba'y mahirap? / at pambayad utang?

di na iyan kaso / ng teenage pregnancy

bata ang nabuntis, / paano naganap?

nakababahala / iyang child pregnancy

nangyari bang ganyan / sa bansa'y laganap?

may nagawa kayang / batas hinggil dito?

upang magabayan / ang mga bata pa

kung may edukasyon / magtuturo'y sino?

ang gurong di danas / makapag-asawa?

mga kasong ganyan / ay masalimuot

ang bata bang iyon / ay isang biktima?

marami pang tanong / ang dapat masagot

upang child pregnancy / ay mapigilan pa

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 29, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2; pahayagang Abante, Enero 29, 2025, pahina 2

Nagmalupit

NAGMALUPIT

kaytinding salita ang ginamit

sa basketball pagkat "nagmalupit"

ang mga koponan sa kalaban

pagkat sa iskor ay tinambakan

tinambakan kaya "nagmalupit"

kaya marahil napakasakit

sa damdamin ng mga natalo

ang danas na pagkagaping ito

iba ang ating pakahulugan

sa gayong salita sa tahanan

magbigay tayo ng halimbawa

pag pinagmalupitan ang bata

talagang may parusang katapat

sa batas, lalo't yao'y naungkat

kaya pag ginamit sa basketball

ang nasabing salita'y may trobol

subalit tinambakan lang pala

sa iskor, babawi na lang sila

sa sunod na laban titiyaking

karibal nila'y paluluhurin

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Enero 27, 2025, p.12

Batang isang taon, nalunod sa timba

BATANG ISANG TAON, NALUNOD SA TIMBA

nakakaiyak, nakakagitla

nang mabasa ang isang balita

isang taong gulang lang na bata

yaong nalunod sa isang timba

biktima umano'y naglalaro

sa likod-bahay, ngunit naku po!

buhay niya'y kay-agang naglaho

pangarap sa kanya'y nagsiguho

nasabing bata'y napabayaan

habang magulang ay nag-agahan

timbang may tubig ang nilaruan

ng bata't siyang kinalunuran

kung ako ang ama'y anong sakit

na habambuhay kong mabibitbit

may pangarap pa ang aking paslit

ngunit nangyari'y sadyang kaylupit

- gregoriovbituinjr.

01.23.2025

* ulat mula sa mga pahayagang Abante at Bulgar, Enero 23, 2025, pahina 2

Sino o alin ang nasunog?

SINO O ALIN ANG NASUNOG?

basahin, swimmer ba ang nasunog?

ayon sa pamagat ng balita

o sampung medalya ang nasunog?

kung ulat ay aalaming sadya

basahin: "ng swimmer na nasunog"

at hindi sampung Olympic medal

di na typo kundi grammar error

malinaw pag binasa ang ulat

na papalitan daw ng I.O.C.

ang sampung nasunog na medalya

batid ko na, Oh, I See! (OIC)

kaya titulo'y ayusin sana

dapat ulat ay pinamagatan

ng "nasunog na sampung Olympic

medal ng swimmer ay papalitan

ng IOC" yaong natititik

sana inaayos ang titulo

bago pa ilathala ang ulat

upang di rin naman makalito

sa masang nagbabasa ring sukat

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* mula sa ulat sa pahayagang Bulgar, Enero 15, 2025, p.12

* IOC - International Olympic Committee

Nika Juris Nicolas, wagi sa Prague chessfest

NIKA JURIS NICOLAS, WAGI SA PRAGUE CHESSFEST

edad dose anyos lamang si Nika Juris

subalit muling nag-uwi ng karangalan

para sa bansa nang maka-second place finish

sa Prague chessfest, nagwagi sa kanyang laban

nakakuha siya roon ng pitong puntos

anim ang kanyang panalo, dalawa't tabla

isang talo, ngunit isang punto ang kapos

upang kanyang maungusan ang nangunguna

tandaan ang ngalang Nika Juris Nicolas

lalo't nasikwat niya ang best female player

bata pa'y kinatawan na ng Pilipinas

number one pa sa ELO rating ang chess master

ituloy mo lang, Nika, kamtin ang tagumpay

sa iyo, kami'y taasnoong nagpupugay

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Enero 19, 2025, p.8

Remark Bartolome, kampyon sa Bangkok chess

REMARK BARTOLOME, KAMPYON SA BANGKOK CHESS

nagkampyon ang kababayang si Remark Bartolome

sa Rooky Monthly Standard FIDE Rated chess tournament

sa Bangkok, Thailand, Pinoy na maipagmamalaki

sa larangan ng chess dahil sa pambihirang talent

naitala ni Bartolome ay four point five puntos

kaya nanguna siya sa paligsahan bagaman

kasalo sa tuktok si Robert Suelo ng Laos

na isang Pinoy rin ngunit Laos ang kinatawan

ngunit matapos ang tie break, si Remark ang nagkampyon

sa tunggaliang merong time format na sixty minute

plus thirty second increment, nagtagumpay sa misyon

ang Pinoy woodpusher na bandila ng bansa'y bitbit

sa iyo, Remark Bartolome, kami'y nagpupugay

sa ipinakita mong determinasyon at husay

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Enero 14, 2025, p.8

Paslit dumugo ang mata sa cellphone

PASLIT DUMUGO ANG MATA SA CELLPHONE

"kaka-cellphone mo 'yan!" sabi lagi sa radyo

pag patalastas o patawa ng payaso

naalala ko dahil sa ulat sa dyaryo:

"Paslit dumugo ang mata sa cellphone," naku!

dumugo ang mata dahil sa sa pagkababad

sa paglalaro sa cellphone ng mga game app

batay umano sa karanasan ng anak

ng isang inang nababahala ngang ganap

na sa layer daw ng mata'y may iritasyon

na sanhi ay exposure sa sobrang radyasyon

ngunit ayon sa isang doktor, sanhi yaon

ng sintomas na may dengue ang batang iyon

kaya nilimitahan agad ang paggamit

ng anak ng cellphone o ng anumang gadget

na sa ibang magulang ay kanya ring hirit

mabuti't maayos na ang anak sa sakit

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

* tula batay sa ulat sa pahayagang Abante Tonite, Enero 18, 2025, tampok na balita (hedlayn) at pahina 2

Isa na namang kasabihan

ISA NA NAMANG KASABIHAN

animo'y makatang nagsalita

yaong kolumnista sa balita:

"Sa matuwid na pangangasiwa,

mabubura ang 'tamang hinala'!"

makabuluhan ang kasabihan

sa mga isyu niyang tinuran

paano ba pagtitiwalaan

ng madla iyang pamahalaan

tatlong ayuda'y tinurang kagyat

ang TUPAD, A.I.C.S. at AKAP

baka magamit ng trapong bundat

sa pulitika't kunwang paglingap

upang manalo lang sa eleksyon

lalong magkaroon ang mayroon

paano pipigilan ang gayon?

talagang ito'y malaking hamon

gahamang trapo'y dapat iwaksi

dangal ng dukha'y h'wag ipagbili

subalit kung sa gutom sakbibi

dalita ba'y ating masisisi?

paano tutulungan ang dukha

kung walang ayudang mapapala

lipunang ito'y palitang sadya

ito ang aking nasasadiwa

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* mula sa kolum sa pahayagang Pang-Masa, Enero 17, 2025, p.3

* TUPAD - Tulong Pangkabuhayan sa Disadvantage

* AICS - Assistance to Individuals in Crisis

* AKAP - Ayuda para sa Kinakapos Ang Kita Program

Edad 6, ginahasa ng edad 8 at 10, anang ulat

EDAD 6, GINAHASA NG EDAD 8 AT 10, ANANG ULAT

ano't mga bata pa'y nanggahasa

pinagtripan ang kapwa nila bata

sa magulang ba'y anong natutunan

bakit mga bata'y napabayaan

ginawa nila'y karima-rimarim

bakit ba nagawa ang gayong krimen

napanood kaya nilang nagse-sex

ang magulang, sa pornhub, o triple X

suspek na dalawang batang lalaki

hinila't ginahasa ang babae

nang batang babae'y umuwing bahay

nagsumbong sa ina't nagpa-barangay

nasabing mga suspek ay nahuli

at dinala sa DSWD

marahil doon lang, di mapipiit

dahil sa edad nilang mga paslit

anong nangyayari sa ating mundo?

dignidad ng kapwa ba'y naglalaho?

mga bata pa'y nagiging marahas

ano ang kulang? edukasyon? batas?

- gregoriovbituinjr.

01.16.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Enero 16, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Dalawang pagpapatiwakal

DALAWANG NAGPATIWAKAL

anong tindi ng balita sa Pang-Masa kahapon:

miyembro ng LGBTQIA+ ang naglason

ama at edad apat na anak ang nakabigti

sa inupahang apartment sa Lungsod ng Makati

ang una'y nasa cadaver bag ngunit may suicide note

na umano'y napagod nang maghanap ng trabaho

nagsawa na ba sa buhay? aba'y nakakatakot!

nang matagpuan siya'y nangalingasaw sa condo

ang anak at apo'y pinuntahan ng mag-asawa

upang anak nilang may depresyon ay kamustahin

subalit sila'y nabigla sa kanilang nakita

wala nang buhay ang apo't anak nila nang datnin

bakit pagpapatiwakal ang nakitang lulutas?

sa mga problema't winawakasan ang sarili?

nakalulungkot kahit may Mental Health Act na batas

patibayin pa ang batas upang di na mangyari

mapipigil ba ng batas ang pagpapakamatay?

o sariling desisyon nilang ito'y di mapigil?

o baka wala na silang makausap na tunay?

upang problema'y malutas? sarili'y kinikitil

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 14, 2025

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act 

Gamot mula sa balat ng bangus

GAMOT MULA SA BALAT NG BANGUS

talagang kahanga-hanga ang nadiskubre
ng mga aghamanon mula Ateneo
natuklasan nilang lunas pala sa lapnos
ang balat ng bangus, oo, balat ng bangus

kaysa nga naman basta itapon na lamang
ang balat ng bangus, bakit hindi tuklasin
ang gamit nito bilang panlunas sa paso
o lapnos sa balat, isang alternatibo

katulad din pala ng balat ng tilapya
na ginamit namang ointment na pinapahid
sa sugat sa balat upang ito'y gumaling
at selula ng balat ay muling mabuhay

talagang ako'y nagpupugay sa kanila
upang matulungan ang mga walang-wala
at sa mga aghamanon ng Ateneo
taospuso pong pasasalamat sa inyo

- gregoriovbituinjr.
01.14.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, enero 11, 2025, p.6

Denice Zamboanga, unang Pinay MMA World Champ

DENICE ZAMBOANGA, UNANG PINAY MMA WORLD CHAMP

kay Denice Zamboanga, taasnoong pagpupugay

dinala mo ang bandila ng bansa sa tagumpay

unang Pinay Mixed Martial Arts fighter na kampyong tunay

sa One Championship, O, Denice, mabuhay ka! mabuhay!

ang kanyang tagumpay ay talagang makasaysayan

pagkat mabigat na pagsubok yaong nalampasan

kanyang na-second round technical knockout ang kalaban

isang Ukrainian na katunggali sa Bangkok, Thailand

bente-syete anyos lang ang Pinay na mandirigma

tinalo niya'y ilang beses nang nakasagupa

women's Atomweight title ang napanalunang sadya

mayroon pang limampung libong dolyar na pabuya

nawa'y makamayan ng mga tagahanga niya

ang tubong Lungsod Quezon na si Denice Zamboanga

idol upang MMA ay itaguyod talaga

sa ating bansa; si Denice - inspirasyon ng masa

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, p.12, at Abante, p.8, petsang 12 Enero 2025

5-anyos, powerlifter na

5-ANYOS, POWERLIFTER NA

di nga, edad lima pa lang sila

powerlifter na? at dalawa pa

ikaw naman ba'y mapapanganga?

o di kaya'y mapapahanga ka?

tatlumpung kilo ba'y mabubuhat

ng edad lima, nakagugulat!

sa paglaki, buto'y mababanat

lalo't sa ensayo'y walang puknat

may sinusundan ba silang bakas?

si gold medalist Hidilyn Diaz?

batang mayroong magandang bukas

na bubuhatin ang Pilipinas

tungo sa asam nilang tagumpay

ngayon pa lang, ako'y nagpupugay

bata pa'y powerlifter na tunay

kaya mabuhay kayo! mabuhay!

- gregoriovbituinjr.

01.13.2025

* mula sa pahayagang Abante, 11 Enero 2025, p.8

Mental health problem na krimen?

MENTAL HEALTH PROBLEM NA KRIMEN?

kabaliwan ang ginawa ng anak sa magulang

ay, kalunos-lunos ang balita sa pahayagan

talagang punong-puno ng dugo at kalagiman

matatanong lang natin, bakit siya nagkaganyan?

aba'y pinaghahanap lamang siya ng trabaho!

bakit siya nagalit? durugista? siraulo?

mental health problem? o napika na ang isang ito?

dahil kinukulit ng magulang na magtrabaho?

ang edad ng nasabing tatay ay pitumpu't isa

habang edad limampu't walo naman yaong ina

at edad tatlumpu't tatlo naman ang anak nila

ibig sabihin, adulto na, dapat kumikita

talagang ang nangyaring krimen ay kahindik-hindik

karima-rimarim, talagang kaylupit ng suspek

magulang niya iyon, magulang niya'y humibik

hiling lang ng magulang ay magtrabaho ang lintik

sa follow-up operation, suspek ay nahuli rin

parricide at frustrated parricide ang kaso't krimen

ang Mental Health Act kaya'y ano ang dito'y pagtingin?

ah, di ako mapakali! kaylupit ng salarin!

- gregoriovbituinjr.

01.13.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar at pahayagang Abante Tonite, 6 Enero 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act

Two-time jiu-jitsu world champ Meggie Ochoa

TWO-TIME JIU-JITSU WORLD CHAMP MEGGIE OCHOA

tatlumpu't apat na anyos lang si Meggie Ochoa

kilalang Pilipinang world champion jiu-jiteira

ngunit sa pambansang koponan ay retirado na

napabalita ang madamdamin niyang pasiya

bente tres anyos siya'y pinasok ang jiu-jitsu

pinagwagian ang pandaigdigang kampyonato

ng dalawang beses, two-time world champion pala ito

ah, napakabata pa upang siya'y magretiro

nakamit ang Jiu-jitsu World Championship sa Sweden,

United Arab Emirates, Turkmenistan, Asian Games,

Hangzhou, Thailand, Cambodia, nang mga medalya'y kamtin

nabanggit pa sa ulat, siya'y may hip injury rin

bilang jiu-jitsu black belter, isa niyang misyon

ay labanan din ang sexual abuse at eksploytasyon

sa kabataan, "Fight to Protect" ang proyektong layon

ay magturo ng martial arts sa kabataan iyon

sa iyo, Meggie Ochoa, salamat, pagpupugay

dahil pinakita mo sa jiu-jitsu ang husay

isang bayaning atleta, mabuhay ka! mabuhay!

sa kasaysayan, pangalan mo'y naukit nang tunay

- gregoriovbituinjr.

01.12.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, 7 Enero 2025, p.12

'Buwayang' Kandidato

'BUWAYANG' KANDIDATO

sa komiks ni Kimpoy sa dyaryong Bulgar

natanong ang isang botante roon

na bakit daw 'buwayang' kandidato

ang sinusuportahan gayong sila

ang sanhi bakit mahirap ang bayan

sagot agad sa kanya ng botante:

'sa pagkatao nila'y walang paki

pagkat ang mahalaga lang sa akin

ay donasyon nila't mga ayuda

nang sariling pamilya'y di gutumin'

ganyan di ba ang pananaw ni Kimpoy?

na kumatha ng komiks na naroon?

na marahil sa isip din ng madla

kaya walang bago sa pulitika

pagkat sa trapo sila umaasa

kung sumasalamin iyon sa masa

aba'y Bayan Ko, saan ka papunta?

- gregoriovbituinjr.

01.09.2025

* larawan mula sa pahayagang Bulgar, 9 Enero 2025, p.5

Nasawi nang masabugan ng kwitis

NASAWI NANG MASABUGAN NG KWITIS

sadya bang Pinoy ay walang kadala-dala
kada Bagong Taon, kaytitinding paputok
nasabugan, may mga daliring nawala
sino bang sa ganitong isyu nakatutok?

dapat nang ang ganitong sistema'y matigil
may ginagawa na ba ang pamahalaan?
na pagpapaputok ay tuluyang mapigil?
mabawasan, kundi man, wala nang masaktan?

may isang lalaking nasabugan ng kwitis
na ayon sa ulat ay agad na namatay
matinding pinsala ang tinamong mabilis
sa ganyang kalagayan, ikaw ba'y palagay?

anong gagawin upang di mangyaring muli?
at maiwasto ang ganyang pagkakamali?

- gregoriovbituinjr.
01.08.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, 6 Enero 2025, tampok na balita sa pahina 1 at 2

Goodbye Daliri

GOODBYE DALIRI

Goodbye Daliri ba ang paputok na iyon

na pantaboy daw ng malas sa Bagong Taon

subalit daliri niya yaong nataboy

nasabugan ng labintador, ay, kaluoy

bagamat sa komiks iyon ay usapan lang

subalit batid natin ang katotohanan

sapagkat maraming naging PWD

nais lang magsaya, ngayon ay nagsisisi

dahil sa maling kultura't paniniwala

ay maraming disgrasya't daliring nawala

di naman babayaran ng kapitalista

ng paputok yaong pagpapagamot nila

sana ang tradisyong kaylupit na'y mabago

nang disgrasyang ganito'y maglahong totoo

- gregoriovbituinjr.

01.03.2025

* larawan mula sa unang pahina ng pahayagang Pilipino Star Ngayon, 2 Enero 2025

Batang edad 10, patay sa 'Goodbye Philippines'

BATANG EDAD 10, PATAY SA 'GOODBYE PHILIPPINES'

kamalasan ba, sinadya, o aksidente

pagsabog ng 'Goodbye Philippines' ay nangyari

na ikinasawi ng batang edad sampu

kaya kasiyahan nila'y agad naglaho

'Goodbye Philippines' pala'y bawal na totoo

ngunit may umabuso't iba'y naperwisyo

kaya nangyaring iyon ay talagang 'Goodbye'

dahil nawala ay isang musmos na buhay

wala pa akong alam na klaseng paputok

na 'Goodbye Daliri' ang ngalang itinampok

kung 'Goodbye Buhay' man, baka di iyon bilhin

kung may bibili man ay matatapang lang din

ah, kung ako ang ama ng batang nasawi

maghihimutok ako sa kulturang mali

babayaran ba ng kumpanya ng paputok

ang nangyari sa anak ko, di ko maarok

bawat Bagong Taong darating, magluluksa

hibik ko'y wala nang paputok na pupuksa

ng buhay o ng daliring masasabugan

at ang kulturang mali'y dapat nang wakasan!

- gregoriovbituinjr.

01.02.2025

* tula batay sa tampok na balita sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, 2 Enero, 2025, pahina 1 at 2