ANG NATANGGAL NA 19 NA TULA SA BAGONG EDISYON NG JOSE CORAZON DE JESUS: MGA PILING TULA
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.
Nagagalak akong nasa aking munting aklatan na ang dalawang edisyon ng aklat na JOSE CORAZON DE JESUS: MGA PILING TULA.
Ang una ay nabili ko sa National Book Store sa Gotesco Grand Central sa Lungsod ng Caloocan noong Disyembre 23, 2003, sa halagang P250.00. Ito'y unang inilathala noong 1984 ng Aklat Balagtasyana na proyekto ng Samahang Balagtas at Felix Antonio Ople Foundation, Inc. Muli itong inilathala ng De La Salle University Press noong 1995.
Makalipas ang dalawampu't isang taon, nabili ko ang ikalawang edisyon sa Gimenez Gallery ng UP Diliman noong Abril 17, 2024, sa halagang P350.00 habang inilulunsad doon ang 50th UMPIL National Writers Congress at ika-37 Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas na aking dinaluhan. Ang nasabing aklat ay inilathala ng San Antelmo Press noong 2022.
Subalit sa aking pagbabasa sa ikalawang edisyon ay napansin kong nagkulang ang mga tula.
Kalakip pa sa unang edisyon ang Paunang Salita ng noon ay buhay pang si Blas F. Ople, na naging kalihim ng Paggawa. Subalit nawala na iyon sa ikalawang edisyon. Humaba naman at nirebisa ni national artist Virgilio S. Almario ang kanyang sanaysay na pinamagatang "Mga Kuwintas ng Bituin at Luha: Isang Pagbabalik sa Buhay at Tula ni Jose Corazon de Jesus", na sa ikalawang edisyon, ang Tula ay naging Pagtula.
Hinati sa apat na bahagi ang mga tula ni de Jesus, na kilala rin bilang makatang Huseng Batute. Ito'y ang:
(a) Ibong Asul;
(b) Ang Pamana;
(c) Sa Siyudad ng Ilaw; at
(d) Bayan Ko.
Sa unang edisyon, may tatlumpu't dalawang tula sa Ibong Asul, may tatlumpu't walong tula sa Ang Pamana, may tatlumpu't dalawang tula sa Sa Siyudad ng Ilaw, at may dalawampu't siyam na tula sa Bayan Ko. Ang sumatotal ay isandaan tatlumpu't isang tula. (32+38+32+29=131)
Sa ikalawang edisyon naman, may dalawampu't siyam na tula sa Ibong Asul, may tatlumpu't dalawang tula sa Ang Pamana, may dalawampu't apat na tula sa Sa Siyudad ng Ilaw, at may dalawampu't pitong tula sa Bayan Ko. (29+32+24+27=112)
Kaya may labingsiyam na tulang tinanggal sa ikalawang edisyon. (131-112+119) Sa Ibong Asul, nawala ay apat na tula subalit nadagdagan ng isa pang tulang wala sa unang ecdisyon, pitong tula ang nawala sa Ang Pamana subalit ang tulang Sa Dati Ring Perya na nasa Sa Siyudad ng Ilaw ay nailipat sa Ang Pamana, pito sa Siyudad ng Ilaw at dalawa sa Bayan Ko. (3+7+7+2=19)
Ano-ano ang mga pamagat ng mga tulang nawala? Isa-isahin natin:
(a) Ibong Asul
1. Kalupi ng Puso (Taliba, Agosto 27, 1926)
2. Agaw-Dilim (Taliba, Disyembre 13, 1927)
3. Tagpi (Taliba, Abril 10, 1929)
4. May mga Tugtuging Hindi Ko Malimot (Taliba, Hulyo 23, 1929)
32 tula sa unang edisyon minus apat sa ikalawang edisyon ay 28, plus nadagdag sa ikalawang edisyon ang tulang Ang Pag-ibig (Taliba, 20 Disyembre 1920). Iba pa ito sa tulang Pag-ibig (Taliba, 14 Agosto 1926) na nasa Ibong Asul din. Kaya 29 lahat ng tula sa Ibong Asul sa ikalawang edisyon.
(b) Ang Pamana
1. Ang Balangkas ng Buhay (Liwayway, Enero 8, 1926)
2. Katiwasayan (Taliba, Enero 31, 1927)
3. Pagtatanghal (Taliba, Pebrero 1, 1927)
4. Kamantigi (Taliba, Marso 18, 1927)
5. Ang Pangako (Taliba, Disyembre 16, 1927)
6. Ang Himala ng mga Mahihina (Taliba, Setyembre 6, 1928)
7. "Nahawakan Ko Rin" (Taliba, Oktubre 6, 1928)
Muli, ang tulang Sa Dati Ring Perya na nasa Sa Siyudad ng Ilaw ay nalipat sa Ang Pamana. Kaya 38 tula sa unang edisyon minus 7 tula equals 31 tula, plus isang nalipat na tula, equals 32 lahat ng tula sa Ang Pamana sa ikalawang edisyon.
(c) Sa Siyudad ng Ilaw
1. Triptiko Anormal (Taliba, Enero 25, 1921)
2. Nang Mamoda ang Kamisetang Seda (Taliba, Enero 28, 1924)
3. Ang Pook na Nalimot ng Konsehal (Taliba, Nobyembre 11, 1924)
4. Bodabil Istar (Taliba, Abril 23, 1929)
5. Ang mga Anak ni Sela (Taliba, Hulyo 26, 1929)
6. Ang Lintik na Tubig Ay Ayaw Tumulo (Taliba, Setyembre 27, 1929)
7. Beauty Parlor ng mga Lalaki (Taliba, Pebrero 27, 1930)
32 tula sa unang edisyon minus 8 tula ay 24 na tula sa ikalawang edisyon. Subalit nailipat lang pala mula sa Sa Siyudad ng Ilaw tungo sa Ang Pamana ang tulang Sa Dati Ring Perya, kaya pito lang ang nawala.
(d) Bayan Ko
1. Tila Ka Gagamba (Taliba, Setyembre 12, 1927)
2. Ang Kayumanggi (Taliba, Abril 5, 1928)
Sa pagsusuma:
Ibong Asul = 32 - 4 + 1 = 29
Ang Pamana = 38 - 7 + 1 = 32
Sa Siyudad ng Ilaw = 32 - 8 = 24
Bayan Ko = 29 - 2 = 27
Kaya kung may 131 tula sa Unang Edisyon, minus 19 tula, ay may 112 tula na lang sa Ikalawang Edisyon.
Kaya kaypalad ng may mga Unang Edisyon, tulad ko, sapagkat mayroon pa kaming kopya ng labingsiyam na tula ni Huseng Batute na nasa Unang Edisyon. Ang tanong ko na lang: Bakit kaya tinanggal ni Almario ang labingsiyam na tula ni Batute sa Ikalawang Edisyon? Wala siyang paliwanag sa aklat. O marahil kaya hindi na niya iyon ipinaliwanag dahil baka tingin niya'y hindi na kailangan. Marahil mababatid lang natin ang sagot pag siya'y kinapanayam. Ang mahalaga'y nababasa natin ang mga tula ni Jose Corazon de Jesus.
Tara, atin nang basahin ang mga tula ng makatang Huseng Batute.
ANG LABINGSIYAM NA NATANGGAL NA TULA NI HUSENG BATUTE
kayganda nang pamana / ang sangkaterbang tula
ni Corazon de Jesus / na dakilang makata
sa dalawang edisyon / ito na'y nalathala
pananaludtod niya'y / sadyang kahanga-hanga
ngunit aking napuna / nang binabasa iyon
may nabawas na tula / sa ikal'wang edisyon
kaypalad ko't nabasa / ang nawawalang iyon
pagkat mayroon ako / ng una pang edisyon
labingsiyam na tula'y / natanggal nang sinuri
kaya ramdam ko agad / ay hinayang at hikbi
mga tulang nawala / sana'y pinanatili
nang mabasa rin iyon / ng bagong salinlahi
gayunman, sa puso ko'y / taos-pasasalamat
na tula ni Batute'y / nailathalang sukat
kadakilaan niya'y / sadyang naisiwalat
patunay itong siya'y / makatang maalamat
10.14.2024
