Kapraningan sa gitna ng kalasingan

KAPRANINGAN SA GITNA NG KALASINGAN

ay, mahirap kainuman

itong may mental health problem

na ating nabalitaan

sadyang karima-rimarim

kainuman lang kanina

yaong sa kanya'y pumaslang

pakikitungong maganda

asal pala'y mapanlinlang

may Mental Health Act na tayo

nakakatulong bang sadya

bakit nangyari'y ganito

talagang kasumpa-sumpa

sa bidyo mismo ng suspek

di raw niya sinasadya

tila siya may pilantik

at alamat daw ng Wawa

anong naitulong ng Act

upang pigilan ang ganyan

alak, utak, napahamak

bakit sila nagkaganyan

- gregoriovbituinjr.

07.27.2025

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Hulyo 26, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act 11036 (Mental Health Act) - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, Promoting and Protecting the Rights of Persons Utilizing Psychosocial Health Services

https://lawphil.net/statutes/repacts/ra2018/ra_11036_2018.html 

Kabayanihan sa gitna ng unos

KABAYANIHAN SA GITNA NG UNOS

salamat at nababalita

ang ganitong kabayanihan

nars na sumagip ng binaha

ang inabot ng kamatayan

si Alvin Jalasan Velasco

ang halimbawa ng bayani

sa ngayong panahong moderno

tumupad sa misyon, nagsilbi

siya'y nars at ambulance driver

na sa pagsagip ay mabilis

responder sa Local Disaster

Risk Reduction Management Office

mabuhay ka, Alvin, mabuhay

at di ka nagdalawang isip

sinakripisyo mo ang buhay

upang iyong kapwa'y masagip

- gregoriovbituinjr.

07.26.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 26, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Di lang ulan ang sanhi ng baha

DI LANG ULAN ANG SANHI NG BAHA

natanto ko ang katotohanang

di lang pala sa dami ng ulan

kaya nagbabaha sa lansangan

kundi barado na ang daanan

ng tubig, mga kanal, imburnal

basura'y nagbarahang kaytagal

nang dahil sa ating mga asal

pagyayaring nakatitigagal

MMDA ay nakakolekta

ng animnaraang tonelada

ng samutsaring mga basura

magmula sa Tripa de Gallina

isang malaking pumping station

sa Lungsod Pasay, kaya ganoon

dapat talagang linisin iyon

tayo'y ayusin ang tinatapon

kapag mga ganyan ay barado

ang katubigan lalo't bumagyo

ay walang lalabasang totoo

di ba? kaya babahain tayo

panahon namang gawin ang dapat

basura'y huwag basta ikalat

maging responsable na ang lahat

lansangan ay huwag gawing dagat

- gregoriovbituinjr.

07.24.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa at Bulgar, Hulyo 24, 2025, pahina 2

Dante at Emong

DANTE AT EMONG

kapwa malakas daw sina Emong at Dante

tulad ba ng boksing nina Baste at Torre

aba'y katatapos lang ng Pacquiao at Barrios

may boksing na naman ba? o ito na'y unos?

halina't paghandaan, mga kababayan

at tayo'y huwag maging tagapanood lang

kung sinong malakas o kung sinong magaling

baha na ang maraming lugar at kaylalim

kayrami ngang sa boksing ay magkakalaban

sina Torre at Baste pa'y magsusuntukan

buti sina BBM at Trump, tila bati

habang sa taripa, ating bayan ay lugi

di magsusuntukan sina Dante at Emong

sila'y mga bagyong sa Pinas sumusulong

climate change na ito, nagbabago ang klima

climate emergency, ideklara! ngayon na!

- gregoriovbituinjr.

07.24.2025

* litrato ay tampok na balita (headline) sa pahayagang Pang-Masa, Hulyo 24, 2025

Basurahan na ang lungsod

BASURAHAN NA ANG LUNGSOD

kaya raw baha'y di kayang kontrolin

ay dahil daw sa kagagawan natin

ginawa nang basurahan ang lungsod

sa basura na tayo nalulunod

kanal at imburnal naging barado

nakukuha nila'y kung anu-ano

sofa, ref, tarpolin, damit, sapatos

na nahakot lamang dahil may unos

ito ba'y dahil sa katiwalian

o walang disiplinang mamamayan

sino bang responsable sa basura

di ba't tayo ring mamamayan, di ba?

ano bang gagawin nating marapat

bakasakali'y magtulong ang lahat

walang sisihan, basurang binaha

ay pagtulungan nang ayusing sadya

- gregoriovbituinjr.

07.23.2025

* ulat batay sa headline (tampok na ulat) sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 23, 2025

Krimen sa sanggol

karumal-dumal, karima-rimarim

ang ginawa ng ina'y anong lagim

ang kanya bang budhi'y sadyang maitim?

o kanyang pag-iisip ay nagdilim?

ayon sa balita, may diperensya

sa pag-iisip ang nasabing ina

at sa krimen ba'y mananagot siya?

sino nga ba tayo upang manghusga?

subalit ang nawala'y isang buhay

labing-isang buwang bata'y namatay

ang nangyari'y sadyang nakalulumbay

sa krimeng ito ba'y mapapalagay

ano't kay-agang nawala ng sanggol

ang buhay niya'y agad naparool

- gregoriovbituinjr.

07.23.2025

* ang ulat ay headline (tampok na ulat) sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 23, 2025

Puna sa bitay ni Bato

PUNA SA BITAY NI BATO

ang hepe ng tokhang, senador na ngayon

ay nagpanukala raw ng pagbabalik

nitong death penalty, kayo ba'y sang-ayon

bagamat ang puna ay mula sa komiks

aking sinaliksik ang mga balita

may panukala ngang gayon ang senador

subalit sa komiks ay mahahalata

pangmahirap ang death penalty, que horror

paano naman pag ang sentensya'y mali

maibabalik ba ang nawalang buhay

ano ba talaga ang kanilang mithi?

dati, gawa'y tokhang, ngayon nama'y bitay

si Pooroy, pinuna'y panukalang iyan

mahihirap lang daw yaong mabibitay

dalawang kaso nga'y suriin at tingnan

mayamang Jalosjos, dukhang Echegaray

- gregoriovbituinjr.

07.16.2025

* komiks mula sa pahayagang Remate, Hulyo 16, 2025, p.3

Tiwakal

TIWAKAL

anang ulat: "Tinakot ng online lending act"

at "Lalaki, napahiya, nagpakamatay"

dahil sa pananakot ay nawalang ganap

ang pinakaiingatang sariling buhay

bakit? may kumpanyang pinakakautangan

lagi siyang ginugulo upang magbayad

pamamahiya sa kanya ang naranasan

ang kumpanyang iyon ay dapat mailantad

kumbaga, natulak siyang buhay ay kitlin

parang pinatay siya ng mga nanakot

hina-harass siya't pinagbabantaan din

pumatay sa kanya'y ang mga nananakot

tiyak magpatiwakal ay di niya gusto

subalit wala na siyang ibang atrasan

sinong dapat tumulong sa ganitong kaso?

hustisya ba'y paano niya makakamtan?

- gregoriovbituinjr.

07.09.2025

* tampok na balita (headline) sa pahayagang Bulgar, Hulyo 8, 2025, ulat sa pahina 2

Tiyuhin pa ang nanggahasa

TIYUHIN PA ANG NANGGAHASA

di lang libog kundi mental problem?

kaya ni-reyp ang tatlong pamangkin

o marahil nakadroga man din

sa bawal na gamot ba'y alipin?

naibulgar ay kaytinding ulat 

tatlong totoy ang ni-reyp ni uncle

epekto raw ng marihuwana

kaya nagawa iyon ng suspek

pamangkin niya'y tatlong lalaki

ang akala ko'y pawang babae

statutory rape ang kinaso

kaya siya na'y kinalaboso

kahindik-hindik iyang balita

tatlong pamangkin ang ginahasa

sadyang walang budhi ang gumawa

na talaga ngang kahiya-hiya

- gregoriovbituinjr.

07.05.2025

* tampok na balita (headline) sa pahayagang Bulgar, Hulyo 5, 2025, at ulat sa pahina 2

Subic, sakop pa ba ng U.S.?

SUBIC, SAKOP PA BA NG U.S.?

natanggal higit tatlong dekada na

ang base militar ng Amerika

may panukala mga solon nila:

Subic ay gawing imbakan ng bala

Pilipinas ba'y kanila pang sakop?

ang ating bansa ba'y bahag ang buntot?

ay, tayo pa ba'y kanila pang sakop?

balita itong nakabuburaot

di ba't iyang base na'y pinatalsik

kasama na pati ang Clark at Subic

bantang digmaan ay kanilang hibik

habang tayo rito'y nananahimik

panukala nila'y ating tutulan

halina't kumilos na, kababayan

baka madamay pa ang mamamayan

sa gerang di naman natin digmaan

- gregoriovbituinjr.

06.29.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Hunyo 29, 2025, pahina 3

Sanggol, 1, patay sa napabayaang kandila

SANGGOL, 1, PATAY SA NAPABAYAANG KANDILA

ikalawang beses na raw ito

na nagkasunog at may namatay

na bata dahil napabayaan

ang isang nakasinding kandila

isang taong gulang ang namatay

na iniwan ng mga kapatid

upang sa pistahan ay gumimik

ay, pinabayaan ang kapatid

nakalulungkot ang ganyang ulat

nawa'y wala nang ikatlong ulit

ang nangyari'y nakapagngangalit

na pinabayaan ang kapatid

magulang nila'y nasa trabaho

nang mangyari ang sunog na ito

at kung ako ang tatay ng bata

anong sakit, tiyak na luluha

baka sisihin pa ang sarili

di na maibabalik ang dati

na sa napabayaang kandila

ay buhay ng musmos ang nawala

- gregoriovbituinjr.

06.08.2025

* ulat mula sa pahayagang Remate, Mayo 26, 2025, p. 3

Libreng libing, sana libreng pagpapaospital din

LIBRENG LIBING, SANA LIBRENG PAGPAPAOSPITAL DIN

parang pampalubag loob na lang sa masa

sa ilalim ng kapitalistang sistema

iyang libreng libing para sa mahihirap

na aprub na raw sa Senado, anang ulat

kung kaya naman pala ang libreng libing

para sa mahihirap ay baka kaya rin

nilang magpasa ng batas na para naman

sa libreng paospital ng dukhang maysakit

kung dukha'y may libreng libing kapag namatay

sana dukhang maysakit ay libreng mabuhay

subalit sa ilalim ng lipunang ito

lahat pinagkakakitaan ng negosyo

pati na ang karapatan sa kalusugan

ay di na karapatan, dapat mong bayaran

at dapat pa'y kwalipikado kang mahirap

para sa Indigent Funeral Package nila

sino kayang mahirap ang kwalipikado?

yaong buto't balat na't payat na totoo?

yaon bang walang kayod, walang sinusweldo?

na sa barungbarong lang nakatira ito?

bagamat may batas na Cheaper Medicine Act

murang gamot imbes libreng gamot sa dukha

may Free Indigent Hospitalization Act ba?

libreng pagpapaospital na gagaling sila?

walang libre sa kapitalistang sistema

dapat sa karapatan mo sila'y kumita

dapat sa ganitong sistema'y palitan na

at maralita'y magrebolusyon talaga

- gregoriovbituinjr.

06.07.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 3, 2025, pahina 2

Paligsahan na ba ang paghuli ng kriminal?

PALIGSAHAN NA BA ANG PAGHULI NG KRIMINAL?

paramihan na raw ng huli

ng kriminal, sa ulat sabi 

ng bagong tinalagang hepe

o namumuno sa PNP

subalit pag ganyan, paano

na ang karapatang pantao?

due process o tamang proseso

ba'y malalagay sa peligro?

paramihan ng huli'y sugal

na paligsahan ang katambal

tulad ng tokhang, ibubuwal

na ba ang darakping kriminal?

tama lamang na sila'y dakpin

dahil nakagawa ng krimen

sila'y ikulong at litisin

hustisya sa biktima'y kamtin

ngunit di iyan paligsahan 

sapagkat di laro ang ganyan 

buhay ang pinag-uusapan

dapat ebidensya'y batayan

- gregoriovbituinjr.

06.04.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 3, 2025, pahina 2

Pahimakas kay Ka Freddie Aguilar

PAHIMAKAS KAY KA FREDDIE AGUILAR

bata pa lang ako nang marinig ko't mapanood

na nanalo sa internasyunal ang kanyang ANAK

sa Student Canteen yata iyon nang mapakinggan

nang premyadong pyesa'y inawit ni Freddie Aguilar

nineteen eighty eight noong ako'y magtungo sa Japan

bilang iskolar, on-the-job training, anim na buwan

pinadalhan ako ng cassette tape ng aking ama

ng mga kanta ng Boyfriends at ni Freddie Aguilar

nang pinatugtog ko sa pabrikang pinaglingkuran

ay gustong-gusto ng mga Hapon na manggagawa

ang melodiya o himig ng ANAK na narinig

at proud ako bilang Pinoy doon, nakakikilig

nang maglaon, nadagdagan ang liriko ng Anak

inspirasyon itong sa aking pagkatha'y nagtulak

kaya ako'y kanyang tagapakinig na masugid

bukod sa Anak, kayrami niyang kaygandang awit

dapat gawaran ng National Artist si Ka Freddie

ngunit noong nabubuhay pa'y di iyon nangyari

sa puso ng marami, siya na'y national artist

mga awit niya'y maipagmamalaking labis

paalam, Ka Freddie, taaskamaong pagpupugay

mga awit mo'y mananatili, di mamamatay 

sa tulad kong makata ay inspirasyon kang tunay

maraming salamat sa mga awit mong kayhusay

- gregoriovbituinjr.

05.29.2025

* litrato mula sa google

Ani Bianca, patibayin pa ang sariling wika

ANI BIANCA, PATIBAYIN PA ANG SARILING WIKA

si Bianca Gonzales nga'y may panawagan ngayon

na sariling wika'y patibayi't gamiting higit

nangamote raw kasi sila sa Tagalog ng EAST

sa Pinoy Big Brother Celebrity Collab Edition

patibayin daw ang pagtuturo sa kabataan

ng wikang Filipino, at pahalagahan ito

sa mga paaralan, sa bahay, saanman tayo

upang di mangamote sa pagsalin ng Silangan

kaylungkot daw na unifying language nati'y English

imbes wikang Filipino, na batay sa Tagalog

tingin yata'y wikang bakya itong pumaimbulog

may pagtingin pang matalino basta nagi-Ingles

sa iyong pagpuna, Bianca, maraming salamat

upang pahalagahan natin ang wikang sarili

sana'y pakinggan ng gobyerno ang iyong sinabi

upang edukasyon sa ating bansa'y mapaunlad

- gregoriovbituinjr.

05.25.2025

* mula sa pahayagang Pang-Masa, Mayo 25, 2025, pahina 1 at 5

Bata, namatay sa tuli

BATA, NAMATAY SA TULI

kaytindi ng balitang nabasa:

"Edad sampu, nagpatuli, patay"

ano? bakit? anong nangyari ba?

sa lying-in agad daw nangisay

matapos na matuli ng doktor

na nagturok pa ng anestisya

subalit matapos ang procedure

ang nasabing bata'y nangisay na

siya'y nadala pa sa ospital

at doon binawian ng buhay

kung ako'y ama, matitigagal

tinuli lang, anak na'y namatay

aksidente ba? ito ba'y sadya?

kay-aga namang bata'y nawala

habang sa katabi nitong ulat

magkapatid sa sunog namatay

sa dibdib ito'y sadyang kaybigat

magulang tiyak tigib ng lumbay

- gregoriovbituinjr.

05.22.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, Mayo 21, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Sariling magulang, kinatay ng anak

SARILING MAGULANG, KINATAY NG ANAK

dalawang magkaibang balita

na sadya namang nakabibigla:

nanay, anak pa yaong sumaksak

mag-asawa, pinatay ng anak

anak na walang utang na loob

sa isip anong nakakubakob

mental health problem ba'y masisisi

kung bakit ang ganito'y nangyari

mga suspek kaya'y nakadroga

kaya magulang ay biniktima

sa Saranggani't Albay naganap

ang mga pangyayaring kaysaklap

anang ulat, isa'y may depresyon

nang iniwan ng asawa iyon

ang isa'y posibleng naingayan

nang magising, ina'y tinarakan

para bang batas ay inutil

paanong ganito'y mapipigil

baka di sapat ang Mental Health Act

lalo't nangyari'y nakasisindak

- gregoriovbituinjr.

05.10.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Mayo 8, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act of 2018

Kay-agang nawala ni Maliya Masongsong, 4

KAY-AGANG NAWALA NI MALIYA MASONGSONG, 4

kay-aga mong nawala, doon pa sa NAIA

dahil sa isang di inaasahang disgrasya

amang paalis ay hinatid lang ng pamilya

ngunit nabangga kayo ng isang sasakyan pa

"Anak ko iyan! Anak ko 'yung nasa ilalim!"

sigaw ng ama, si Maliya'y napailalim

sa itim na Ford Everest, sadyang anong lagim

na sa puso'y nakasusugat ng anong lalim

sadyang nakaiiyak ang ganitong nangyari

di mo mawaring magaganap ang aksidente

si Maliya ay tiyak may pangarap paglaki

ngunit wala nang lahat iyon, aking namuni

ang tsuper ay hawak na ng kapulisan ngayon

subalit sa pagninilay, kayrami kong tanong:

paano ba maiiwasan ang nangyaring iyon?

anong sistemang marapat? anong tamang aksyon?

nang di na mangyari ang maagang pagkawala

ng buhay, tulad ni Maliya, nakaluluha

kung anak ko siya, ang dibdib ko'y magigiba

sa ganyan, kalooban ninuman ay di handa

- gregoriovbituinjr.

05.09.2025

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Mayo 6, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Tatlong Grade 12, nanggahasa ng Grade 11

TATLONG GRADE 12, NANGGAHASA NG GRADE 11

krimen itong anong tindi

dahil ang tatlong kaklase

ang humalay sa babae

sadyang napakasalbahe

pagkatao na'y winaksi

nakipag-inuman pala

at nalasing ang biktima

saka ginahasa siya

nang magmadaling araw na

payo sa kadalagahan

huwag makipag-inuman

sa mga kalalakihan

kung puri'y mabubuyangyang

nang dahil sa kalasingan

sa puri niya'y nasabik

ang tatlong kaklaseng suspek

buti't sila na'y nadakip

at ngayon ay nakapiit

- gregoriovbituinjr.

04.09.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 9, 2025, Araw ng Kagitingan

Bastos na pulitiko, huwag iboto

BASTOS NA PULITIKO, HUWAG IBOTO

bastos na pulitiko 

na walang pagkatao

huwag SIA iboto

di dapat ipanalo

ang tulad niyang bastos

sa etika ay kapos

ay dapat kinakalos

nang di tularang lubos

tila ba puso'y halang

sapagkat walang galang

nasa puso't isipan

ay pawang kalaswaan

ang mga trapong ulol

na ugali'y masahol

ay dapat pinupukol

ng bato ng pagtutol

ang tulad niya'y praning 

na mababa ang tingin

sa mga solo parent

abogadong libugin

akala'y macho siya

ay wala palang kwenta

ang pagkatao niya

lalo't bastos talaga

- gregoriovbituinjr.

04.09.2025

* sinulat sa Araw ng Kagitingan, Abril 9, 2025

* editoryal mula sa Bulgar, Abril 8, 2025. p.3